Η Μαρία Κουρμπάνη είναι μια γυναίκα με πολλές ιδιότητες: αρχαιολόγος, παιδαγωγός, ψυχολόγος, χορεύτρια και –πάνω απ’ όλα– συγγραφέας που πιστεύει στη δύναμη της παιδικής ψυχής. Με σπουδές στην Αρχαιολογία, στην Προσχολική Αγωγή και στην Εκπαιδευτική Ψυχολογία, έχει αφιερώσει τη ζωή της στα παιδιά και στην καλλιέργεια αξιών μέσα από τη γνώση και τη φαντασία. Μέσα από τη σειρά των βιβλίων της «Οι Περιπέτειες του Χέρμαν» (εκδόσεις Οσελότος), διδάσκει στους μικρούς –και όχι μόνο– αναγνώστες την πίστη στον εαυτό, την αποδοχή και τον σεβασμό. Με όχημα έναν μικρό ήρωα, τον Χέρμαν, οδηγεί τα παιδιά σε έναν κόσμο γεμάτο ελπίδα, φιλία και αγάπη.
Θα κάνουμε μια συζήτηση γύρω από τη ζωή, την παιδική ηλικία, τη συγγραφή και τις αξίες που χρειάζεται σήμερα περισσότερο από ποτέ η κοινωνία μας.
Μαρία σ ευχαριστώ πολύ
1. Μαρία, ας ξεκινήσουμε από τα πρώτα σου χρόνια. Πώς ήταν τα παιδικά σου χρόνια και τι σε ενέπνευσε τότε να αγαπήσεις τη γνώση και την τέχνη;
Τα παιδικά μου χρόνια ήταν γεμάτα από πολύ όμορφες και δημιουργικές στιγμές τόσο με την οικογένειά μου όσο και με τους φίλους μου. Διάβαζα πολλά παραμύθια και λογοτεχνικά βιβλία, ασχολιόμουν με τον κλασικό χορό, έπαιζα πιάνο και τον ελεύθερό μου χρόνο τον περνούσα με τους φίλους μου ζωγραφίζοντας. Από όταν θυμάμαι τον εαυτό μου, πάντα μου άρεσε από παιδί να συμμετέχω στις θεατρικές και μουσικές παραστάσεις του σχολείου. Ήδη σε μικρή ηλικία διοργάνωνα και μικρού μήκους παραστάσεις στο σπίτι, γράφοντας ένα αυτοσχέδιο σενάριο με διαφορετικό θέμα κάθε φορά, στο οποίο συμμετείχαμε με τις φίλες μου και τα ξαδέρφια μου και τις παρουσιάζαμε έπειτα στις οικογένειές μας. Έτσι, μέσα από αυτές τις ενασχολήσεις μου, αγάπησα τη γνώση και την τέχνη.
2. Έχεις σπουδάσει Αρχαιολογία, Παιδαγωγικά και Εκπαιδευτική Ψυχολογία. Τι σε ώθησε να επιλέξεις αυτούς τους τόσο διαφορετικούς – αλλά και τόσο συνδεδεμένους– δρόμους;
Ανέκαθεν μου άρεσε πολύ τόσο ο κλάδος της Αρχαιολογίας όσο και ο κλάδος των Παιδαγωγικών και ήθελα εξαρχής να βρω έναν τρόπο να συνδέσω αυτούς τους δύο τομείς και να ασχοληθώ αποκλειστικά με τα αντικείμενα αυτά. Έτσι, για αρχή, τα πρώτα χρόνια της αποφοίτησής μου από τις σπουδές μου στην Αρχαιολογία, συμμετείχα σε εκπαιδευτικά προγράμματα στα Μουσεία της Αθήνας και κατάφερα με αυτό τον τρόπο να συνδέσω την ενασχόλησή μου με τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών με τις μετέπειτα σπουδές μου στον τομέα της Εκπαίδευσης.
3. Θα έλεγες πως η αρχαιολογία σε βοήθησε να «σκάψεις» βαθύτερα και μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, όπως κάνεις τώρα με τα βιβλία σου;
Η αρχαιολογία σαφώς σε βοηθάει να ανακαλύψεις γενικώς τις ανθρώπινες ψυχές, διότι χάρη σε εκείνη ανακαλύπτεις αρχαίους κόσμους χιλιάδων χρόνων φέρνοντάς τους στο φως του σήμερα. Το παρελθόν και το μέλλον ενώνονται για να φανερωθεί η συνέχεια του πλούτου της ιστορίας. Το ίδιο συμβαίνει και με τη συγγραφή ενός παιδικού παραμυθιού. Τα διδάγματα που σου προσφέρει το παιδικό παραμύθι σε βοηθάει να ανακαλύψεις τον άνθρωπο και να ενισχύσεις τον εσωτερικό του κόσμο, βοηθώντας τον να εξελιχθεί σαν προσωπικότητα. Γιατί τα παραμύθια κρύβουν πολλά νοήματα που κωδικοποιούνται περισσότερο από τους μεγάλους, οι οποίοι γίνονται πολλές φορές παιδιά, ενσαρκώνοντας τους ρόλους των ηρώων και ταξιδεύοντας στον κόσμο ενός νέου παραμυθιού.
4. Πώς μπήκε στη ζωή σου ο Χέρμαν; Πότε γεννήθηκε αυτός ο μικρός ήρωας μέσα στο μυαλό σου;
Ο ήρωας των παραμυθιών μου μπήκε στη ζωή μου από όταν ξεκίνησε η έξαρση του κορωνοιού και ο εγκλεισμός μας στο σπίτι. Λόγω του ότι ασχολιόμουν από τότε με τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών και παρατηρούσα πως πολλά παιδιά είχαν χαμηλή αυτοεκτίμηση, δεν πίστευαν στον εαυτό τους και μοιράζονταν μαζί μου τις ανησυχίες που βίωναν καθόλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, μου έδωσαν το έναυσμα να γράψω για αυτό τον ήρωα, εμπνευσμένη περισσότερο από την ψυχοσύνθεση των παιδιών.
5. Γιατί επέλεξες ο Χέρμαν να είναι το κεντρικό πρόσωπο που μαθαίνει αξίες όπως ο σεβασμός και η αποδοχή;
Όπως ανέφερα και προηγουμένως, μέσα από τα βιώματά μου από τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, επέλεξα τον Χέρμαν, γιατί όλοι γνωρίζουμε πως οι χελώνες είναι φαινομενικά αδύναμα πλάσματα όπως και κάποια παιδιά αισθάνονται αδυναμία και φόβο, βιώνοντας δύσκολες καταστάσεις στη ζωή τους.
Έτσι, έγραψα για αυτές τις αξίες και χρησιμοποίησα ως κεντρικό ήρωα τον Χέρμαν για να τον ενδυναμώσω και να βοηθήσω μέσα από τα βιβλία μου τα παιδιά με σκοπό να σεβαστούν και να αποδεχτούν τον εαυτό τους ώστε να τους σεβαστούν και να τους αποδεχτούν ύστερα και οι υπόλοιποι.
6. Αν έπρεπε να περιγράψεις τον Χέρμαν με τρεις λέξεις, ποιες θα ήταν;
Οι τρεις λέξεις που θα περιέγραφαν τον Χέρμαν θα ήταν: Ήρωας, Ονειροπόλος και Μαχητής.
7. Ποια από τις τρεις περιπέτειες του Χέρμαν — στη Χώρα της Ελπίδας, στο Νησί του Σεβασμού ή στη Χώρα των Ιπποτών — είναι πιο αγαπημένη σου και γιατί;
Δεν μπορώ to ξεχωρίσω αγαπημένη μου σκηνή από τις Περιπέτειες του Χέρμαν, διότι η καθεμία είναι μοναδική, ξεχωριστή και περιλαμβάνει εξίσου πολύ δυνατή, ουσιαστική και περιγραφική σημασία των αξιών της ζωής.
8. Τα παραμύθια σου έχουν ισχυρό παιδαγωγικό χαρακτήρα. Πιστεύεις πως η παιδική λογοτεχνία μπορεί να λειτουργήσει και θεραπευτικά;
Σαφώς και η παιδική λογοτεχνία μπορεί να λειτουργήσει και θεραπευτικά στις ψυχές των παιδιών, διότι μέσα από τα διδάγματα και τα νοήματα που ενέχει το κάθε παραμύθι, τα παιδιά με αυτό τον τρόπο είναι σε θέση να ενσαρκώσουν τους ρόλους του κάθε ήρωα, να υποδυθούν τον χαρακτήρα τους και να ταξιδέψουν στο τέλος νοερά, στον φανταστικό αυτόν κόσμο.
9. Όταν γράφεις, έχεις στο μυαλό σου περισσότερο τα παιδιά ή και τους μεγάλους που διαβάζουν μαζί τους;
Όταν γράφω ένα παραμύθι στη σκέψη μου υπάρχει πάντα πέρα από τις παιδικές ψυχές και το κοινό που απευθύνεται στους μεγάλους, γιατί οι μεγάλοι κατανοούν βαθιά τη σημασία του κώδικα που αναδύεται από ένα παραμύθι και αποτελούν με τη σειρά τους τη δίοδο για να ενωθεί ο κόσμος του παιδιού με τον κόσμο του παραμυθιού.
10. Έχεις αναφέρει ότι δουλεύεις με παιδιά. Πώς αντιδρούν όταν γνωρίζουν τον Χέρμαν μέσα από τις παρουσιάσεις ή το κουκλοθέατρο;
Οφείλω να ομολογήσω πως τα παιδιά κάθε φορά που τους συστήνω τον Χέρμαν είτε μέσα από τις παρουσιάσεις μου είτε μέσα από το κουκλοθέατρο με εκπλήσσουν ευχάριστα και δείχνουν μια ιδιαίτερη αγάπη και ενθουσιασμό για το μικρό μας χελωνάκι, αγκαλιάζοντας ταυτόχρονα και τους υπόλοιπους ήρωες των βιβλίων μου.
11. Τι σε συγκινεί περισσότερο σε μια παιδική παρουσίαση; Ένα βλέμμα, μια απορία, μια αγκαλιά;
Εκείνο που με συγκινεί περισσότερο είναι η ανταπόκριση του παιδικού κοινού στις παραστάσεις μου, η συμμετοχή τους, το ενδιαφέρον τους, η προσήλωσή τους, ο ενθουσιασμός τους όταν λαμβάνουν μέρος σε μια παιδαγωγική δραστηριότητα των βιβλίων μου καθώς επίσης και οι αυθόρμητες και ειλικρινείς απαντήσεις τους στις ερωτήσεις που καλούνται να απαντήσουν.
12. Σήμερα, σε μια εποχή που τα παιδιά μεγαλώνουν με οθόνες και λιγότερη φαντασία, τι ρόλο πιστεύεις ότι παίζει το παραμύθι;
Στις μέρες μας, πρωταρχικό ρόλο παίζει η τεχνολογία που μέρα με τη μέρα εξελίσσεται ραγδαία και χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο σε μεγάλο βαθμό, καθιστώντας τα παιδιά έρμαιά της και ελαχιστοποιώντας τους τη φαντασία. Παρόλο που το παραμύθι ως βιβλίο χειροπιαστό έχει αντικατασταθεί από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, τα κινούμενα σχέδια κ.α. υπάρχει ακόμα η ελπίδα του ηλεκτρονικού παραμυθιού που ακόμη και σήμερα ένα μεγάλο κοινό διαβάζει παραμύθια μέσα από το τάμπλετ και άλλα ηλεκτρονικά μέσα. Λύσεις υπάρχουν όσο δύσκολες και να είναι οι εποχές, αρκεί να υπάρχει η θέληση και η δίψα για διερεύνηση και για βελτίωση του εσωτερικού μας κόσμου.
13. Ποιο μήνυμα θα ήθελες να κρατήσει ένα παιδί μόλις κλείσει το βιβλίο σου;
Τα μηνύματα που θα ήθελα να περάσω στα παιδιά διαβάζοντας τα βιβλία μου είναι πολλά. Το κυριότερο όμως μήνυμα που θέλω να μεταλαμπαδεύσω στις ψυχές αυτές είναι να φροντίζουν πάνω από όλα τον εαυτό τους, να τον αγαπούν, να τον σέβονται, να τον αποδέχονται, να πιστεύουν σε εκείνον. Γιατί όλα ξεκινούν από τον εαυτό μας. Εάν εμείς είμαστε καλά ψυχικά και σωματικά, τότε όλα στη ζωή μας θα πάνε και θα είναι καλά.
14. Εσύ, ως συγγραφέας και παιδαγωγός, τι μαθαίνεις κάθε φορά από τα παιδιά;
Κάθε φορά για εμένα είναι πρώτη φορά, διότι όπως ανέφερα και προηγουμένως, τα παιδιά σε εκπλήσσουν πάντα ευχάριστα χάρη στον αυθορμητισμό τους, στην αθωότητα της ψυχής τους, στον τρόπο που βλέπουν με τα δικά τους μάτια τον κόσμο. Έτσι μαθαίνω να είμαι ο εαυτός μου, να είμαι αυθεντική και να αντιμετωπίζω με χαμόγελο και αισιοδοξία τα εμπόδια που μπορεί να συναντήσω στον δρόμο μου.
15. Αν μπορούσες να γράψεις μια νέα περιπέτεια του Χέρμαν, ποια αξία πιστεύεις ότι θα έπρεπε να ανακαλύψει αυτή τη φορά;
Μελλοντικά ετοιμάζω μια ακόμη Περιπέτεια για τον φίλο μας τον Χέρμαν που θα μπει σε μια καινούρια δοκιμασία και θα κάνει ένα πολύ μεγάλο ταξίδι. Στο ταξίδι αυτό θα κατανοήσει πως δεν πρέπει να έχουμε εγωισμό μέσα μας, να μην λέμε ψέματα, να μην είμαστε ανταγωνιστικοί με τον διπλανό μας και να μην θέλουμε το κακό του. Θα είναι μια ακόμη περιπέτεια που θα απευθύνεται όχι μόνο σε μικρούς αλλά και σε μεγάλους.
16. Πέρα από τη συγγραφή, αγαπάς τη μουσική, τη ζωγραφική και το χορό. Σε βοηθάνε όλα αυτά να «ξεκλειδώνεις» τη φαντασία σου;
Σίγουρα ο χορός, η ζωγραφική και η μουσική βοηθούν πολύ ώστε να ξεκλειδωθεί η φαντασία μου, αλλά βοηθάει επίσης πολύ και ένα ταξίδι στη φύση, μια αλλαγή παραστάσεων με πολλές εικόνες και ανθρώπους, καθώς επίσης και η ανάγνωση καλών και ποιοτικών βιβλίων.
17. Τι σημαίνει για σένα η λέξη «δημιουργία»;
Δημιουργία για εμένα σημαίνει πάθος και όρεξη για τη ζωή. Σημαίνει επίσης επίτευξη στόχων, ονείρων και βελτίωση της προσωπικότητάς σου, εξέλιξη της ψυχής σου και της δύναμής σου.
18. Αν γύριζες πίσω, τι θα έλεγες στη μικρή Μαρία που ίσως κρατούσε ένα βιβλίο και ονειρευόταν;
Θα της έλεγα να συνεχίσει να ονειρεύεται, να παλεύει για τους στόχους και τις φιλοδοξίες της και να μην το βάζει ποτέ κάτω όσο δύσκολη και αν είναι η ζωή και όσα εμπόδια και αν βρεθούν στον δρόμο της.
19. Ποια είναι τα επόμενα σου σχέδια; Θα συνεχίσουμε να ταξιδεύουμε με τον Χέρμαν ή ετοιμάζεις κάτι νέο;
Αυτή τη φορά ετοιμάζω κάτι καινούριο που διαφέρει από τον Χέρμαν αλλά έχει κι εκείνο τις δικές του αξίες της ζωής. Πρόκειται για μια ηρωίδα, τη μικρή Ελπίδα, η οποία θα έρθει αντιμέτωπη με τον εκφοβισμό που θα δεχτεί στο σχολείο. Από τη στιγμή όμως εκείνη που θα παραιτηθεί από τον εαυτό της και θα οδηγηθεί σε μια άσχημη ψυχική κατάσταση, η ζωή της θα αλλάξει ριζικά από ένα αναπάντεχο ταξίδι που θα κάνει και θα την βελτιώσει κατά πολύ σαν άνθρωπο. Πολύ σύντομα το νέο μου βιβλίο «θα πάρει σάρκα και οστά» για να βοηθήσει όχι μόνο τα παιδιά αλλά και τους μεγάλους που έρχονται αντιμέτωποι καθημερινά με τον δικό τους εκφοβισμό.
20. Τέλος, ποιο είναι το πιο όμορφο «ευχαριστώ» που έχεις ακούσει για τα βιβλία σου;
Το πιο όμορφο «ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ» που έχω ακούσει για τα βιβλία μου είναι αυτό των γονιών μου, της αδερφής μου και του συζύγου μου που χωρίς τη στήριξή τους, την αγάπη τους και τη βοήθειά τους, δεν θα μπορούσα να συνεχίσω να φαντάζομαι τους ήρωες και των επόμενων βιβλίων μου. Τους οφείλω πολλά.
